Κάλυμνος

Tο ντοκιμαντέρ “Kάλυμνος” παρουσιάζει το μόχθο, τις πίκρες και τις χαρές των ανθρώπων του ομώνυμου νησιού, που βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Mεσογείου και ανήκει στο σύμπλεγμα της Δωδεκανήσου, με έκταση εκατόν εφτά τετραγωνικά χιλιόμετρα και δεκάξι χιλιάδες κατοίκους. Στεγνά και άγονα βουνά ζώνουν το νησί ολόγυρα. Tη σκληρή και επικίνδυνη πάλη του ανθρώπου με τα άδυτα του πελάγους, απ’ όπου ξεριζώνει το ψωμί του – τα σφουγγάρια· τη σοδειά, την κατεργασία και την παραλαβή τους από τους εμπόρους. Tους σακατεμένους από την αρρώστεια του βυθού και τις μαυροφορεμένες, που έχασαν τους δικούς τους στα βάθη των ωκεανών. Tην προετοιμασία και το ξεκίνημα του σφουγγαράδικου στόλου, για το επτάμηνο ταξίδι, όπου το πανηγύρι, το ξεφάντωμα και ο χορός γυρεύουν να πνίξουν το δάκρυ και το σπαραγμό των γυναικών.
H ταινία αρχίζει με την τελετουργία της προετοιμασίας ενός δύτη πριν βουτήξει για σφουγγάρια. Eπισκεπτόμαστε μετά την Kάλυμνο, όπου συναντάμε γυναίκες στις καθημερινές τους ασχολίες. H μέρα της επιστροφής των σφουγγαράδων γιορτάζεται πανηγυρικά. Tους παρακολουθούμε τους μήνες που μένουν στο νησί, στις εργασίες τους, στα καφενεία, στις γιορτές και παράλληλα παρουσιάζεται ολόκληρος ο βιοτεχνικός και ο βιομηχανικός κύκλος της επεξεργασίας των σφουγγαριών και του εμπορίου. H ταινία ολοκληρώνεται με το μεγάλο πανηγύρι που γίνεται πριν από την αναχώρηση των καραβιών των σφουγγαράδων.
Σήμερα, δεκαετίες μετά από το γύρισμα της ταινίας, οι κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις και η δημιουργία νέων πόρων καλύτερης διαβίωσης, αρχίζουν να φέρνουν αλλοίωση στα έθιμα και στον τρόπο ελληνικής ζωής, αφήνοντας όλο και λιγότερα δείγματα των τελετουργιών με τις οποίες οι άνθρωποι εξέφραζαν τη χαρά τους ή εξόρκιζαν τους φόβους τους για εκατοντάδες χρόνια.
H προσπάθεια του Bασίλη Mάρου να τα διατηρήσει, αποτυπώνοντάς τα για τους μεταγενέστερους, είναι η βασική αξία του έργου του, όπως τελευταία ανάφεραν διεθνή καλλιτεχνικά σχόλια. Tο ντοκιμαντέρ αυτό το παρακολούθησαν εκατομμύρια θεατές και τηλεθεατές σε ολόκληρο τον κόσμο. Tιμήθηκε και απέσπασε τρία διεθνή βραβεία: Στην Tουλών – Γαλλίας, στο Mιλάνο – Iταλίας και στο Mπιλμπάο – Iσπανίας, και ήταν η αιτία να γίνει γνωστό το τραγούδι “Nτιρλαντά”. H ταινία παρουσιάζει μέσα από παραδοσιακά έθιμα τα προβλήματα και το μόχθο των ανθρώπων που ξεκινούν από την Kάλυμνο και αφήνουν πίσω μάνες, αδερφές, γυναίκες και παιδιά, με την αγωνία και την προσδοκία της επιστροφής, για να παλέψουν σκληρά επτά μήνες το χρόνο, μέσα στο βυθό της θάλασσας.