Λέρος… η Μάλτα του Αιγαίου

Με το πέρασμα του χρόνου…
Τα οχυρά έγιναν αξιοθέατα…
Τα ναυάγια έγιναν μνημεία…
Τα καταφύγια μουσεία…
Και ο πόνος του πολέμου ιστορία…

Στο λιμάνι της Λέρου, μια πινακίδα καλωσορίζει τους επισκέπτες σε τέσσερις γλώσσες. Στα ελληνικά, στα ιταλικά, στα αγγλικά και στα γερμανικά. Οι τέσσερις αυτές δυνάμεις πολέμησαν το 1943 σε έναν απίστευτης έντασης πόλεμο, που ελάχιστα είναι γνωστά γι’ αυτόν. Από τότε έρχονται στο νησί χιλιάδες επισκέπτες από αυτούς που πολέμησαν ή τους συγγενείς τους, για να αποτίσουν φόρο τιμής στους πεσόντες.
Ένα μοναδικής ομορφιάς ακριτικό νησί, η Λέρος, έχει ακόμα φυλαγμένα στα σπλάχνα της ανεξίτηλα τα σημάδια του πολέμου. Πυροβολαρχίες διάσπαρτες περιμετρικά σε όλες τις περιοχές του νησιού καθώς και σε όλα τα υψώματα. Σκαμμένες μέσα στα βουνά, σαν μικρά αυτόνομα κράτη, με στρατώνες, αποθήκες, καταφύγια. Εξοπλισμένες με κανόνια που έμειναν γνωστά στην ιστορία ως τα κανόνια του Ναβαρόνε, πολυβόλα, αντιαεροπορική κάλυψη, αερόφωνα, γιγάντιους προβολείς και ανεξάρτητη μαχητική ικανότητα πολλών ημερών.
Αν μπορούμε έστω και για λίγο να φανταστούμε όλες τις παραπάνω εγκαταστάσεις, να νιώσουμε την ένταση, τότε η Λέρος, είναι η απόλυτη χρονομηχανή. Στοές και τούνελ, βαριές θωρακισμένες πόρτες, καταφύγια διάσπαρτα σε όλο το νησί, λειτουργούν σαν μια χρονοκάψουλα, που σε ελάχιστα μέρη μπορεί κανείς να συναντήσει…